دانشنامه دریایی و بندری: جلد اول - دریانوردی و سفر دریایی

دیدگاههای اسلام برای بهره‌گیری از دریا

دریاها و به تعبیر عام، آبها از نمودهای مهم حیات هستند و حیات موجودات در گرو بهره‌برداری شایسته از آن هاست. تأمین سلامت جسم و روح بشر و بهره‌مندی نسلهای حاضر و آینده از این سرمایه‌های عظیم طبیعی، هدف والایی است که دستیابی به آن نیازمند سیاست‌گذاری مناسب بر اساس رهنمودهای متعالی اسلام، مدیریت صحیح و نیز زمینه‌‌سازی مناسب فرهنگی و اجتماعی برای مشارکت آحاد مردم در بهره‌وری شایسته از منابع عظیم دریایی است.

متون اسلامی به‌ ویژه قرآن کریم، دریای بی پایانی از معارف انسانی است که در این زمینه‌ها نیز از هدایت انسانها غفلت نکرده و در موارد متعدد به اهمیت آب و دریاها و بهره‌گیری صحیح از آن‌ها اشاره کرده است. ارزش گذاری شایسته اسلام به علم و دانش و توجه مسلمانان به بهره‌گیری از معارف بشری، انگیزه تلاش گسترده مسلمانان در زمینه‌های مختلف علمی و از جمله در این عرصه بوده است. منابع تاریخی، حاکی از فعالیت مسلمانان در زمینه دریانوردی و بهره‌گیری از امکانات آن بوده است. در طی چندین قرن قبل از جنگ‌های صلیبی، دریای مدیترانه در انحصار بحرپیمایان مسلمان بود. دریای سرخ، اقیانوس هند و خلیج فارس نیز، در آن مدت عرصه جنب وجوش بازرگانان اسلام به‌ شمار می‌آمد.

علاوه بر آیات متعددی از قرآن کریم که در آن‌ها به نقش حیات بخش آب در زندگی موجودات اشاره شده، کلمه بحر (به معنی دریا و مشتقات آن) 40 بار در 39 آیه، کلمه فُلک (به معنی کشتی) در 22 آیه، سفینه (به معنی کشتی) در 3 آیه، جاریه (به معنی کشتی) در یک آیه، حوت (به معنی ماهی) در 5 آیه و موج در 6 آیه از قرآن آمده است.