Loading
چکیده
در جهان امروز بنادر به دلیل برخورداری از مزیت‌های متعددی همچون قیمت پائین، جابه جایی حجم و وزن انبوه محموله‌ها، انتقال ایمن کالا و... ایفا کننده نقش کلیدی در صنعت حمل‌ونقل، اقتصاد و تجارت جهانی هستند. از این رو بنادر کنونی، بنادری سنتی با وظایف محدود نبوده و به مناطق صنعتی و مکان‌هایی برای دسته‌بندی، توزیع و حتی تولید کالا تبدیل شده و توانمندی آن‌ها در پذیرش کشتی‌های بزرگ، میزان کارایی در تخلیه، بارگیری، جا به جایی و انبارش کالا نمایانگر جایگاهشان در سطح بنادر جهان می‌باشد. بنابراین مسئله کارایی به عنوان یک عامل مهم برای رسیدن به مزیت رقابت بین‌المللی و ارزیابی مداوم عملکرد و چگونگی توزیع تقاضا در میان بندرهای مختلف اهمیت می‌یابد. درنتیجه به کارگیری مدلی علمی، قابل اطمینان و مناسب جهت ارزیابی کارایی بنادر به منظور دستیابی به جایگاه مطلوب در حمل‌ونقل دریایی، ضروری می‌باشد. روش تحلیل پوششی داده‌ها با اندازه‌گیری کارایی به طور نسبی و در حالت‌های مختلف بازده به مقیاس، به عنوان یکی از کاربردی‌ترین روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره و سنجش عملکرد شناخته شده است و به کارگیری آن در ارزیابی عملکرد بنادر، گامی نوین در راستای استفاده کاربردی از این روش علمی در صنعت حمل‌ونقل دریایی می‌باشد. هدف از این تحقیق، ارزیابی و مقایسه کارایی نسبی بنادر تجاری ایران در سال 1391 و شناسایی بنادر کارا با استفاده از روش ناپارامتری تحلیل پوششی داده‌ها می‌باشد.
لذا ابتدا کارایی و عملکرد بنادر منتخب بوسیله مدلCCR ارزیابی شده و سپس با استفاده ازمدل BCC بازده به مقیاس آن‌ها تعیین میگردد. با توجه به وجود شاخص ارزیابی که در اختیار مدیر نیستند مانند ظرفیت پذیرش کالا در بنادر، با استفاده ازمدل غیر اختیاری، بنادر کارا و ناکارا را شناسایی نموده و همچنین برای رتبه‌بندی و مقایسه بنادر کارا، روش اندرسون- پیترسون به کار برده می‌شود.
نتایج اجرای مدلCCR و مدل غیر اختیاری نشان می‌دهدکه از میان یازده بندر تحت بررسی تنها سه بندر (شهید رجایی، امیرآباد و خرمشهر) توانسته‌اند با مدیریت و استفاده بهینه از منابع حداکثر کارایی را کسب نمایند. همچنین دو بندر دارای بازده به مقیاس کاهشی و چهار بندر دارای بازده به مقیاس افزایشی و مابقی ثابت هستند.
کلیدواژه‌ها: بندر، کارایی، تحلیل پوششی داده‌ها، حمل‌ونقل، بازده به مقیاس